مستند مادام روایتی است از زبان ماریا بایدان لهستانی
آنچه امروز ما از سرنوشت این پناهندگان لهستانی می‌دانیم بیش از هر چیز مدیون آثار سینمایی مستندی است که به‌دست هنرمندانی چون مرحوم خسرو سینایی به تصویر کشیده شده است. تاکنون براساس زندگی‌نامۀ برخی از این پناهندگان لهستانی در ایران، چند مستند ساخته شده است. علاوه‌بر مستندهای «مرثیۀ گمشده» ساختۀ مرحوم خسرو سینایی و «فصل زندگی» ساختۀ عماد خدابخش، که در میان اهالی هنر و تاریخ شناخت‌شده‌اند، اخیراً مستندی تولید شده که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است.
مستند «مادام» ساختۀ نرگس خرقانی، داستان زندگی ماریا بایدان، دختری لهستانی است که در جریان جنگ جهانی دوم و پس از اشغال شرق لهستان به دست نیروهای شوروی به سیبری می‌رود و پس از آن به ازبکستان و ایران می‌آید. در ایران عاشق می‌شود، ازدواج می‌کند و ایران را به‌عنوان وطن دوم خود برمی‌گزیند.
اولین ارتباط ماریا در ایران
در یکی از روزهای گرم تابستان سال ۱۳۹۷ خورشیدی بود که به تماشای مستند «مادام» و مصاحبه با سازندۀ آن نشستیم. خرقانی در سال ۱۳۹۳ با ماریا بایدان و سرگذشت او آشنا می‌شود و طی رفت‌و‌آمدهایی به منزل ماریا، فیلم‌برداری مستند مادام آغاز می‌شود. پروسۀ تحقیق و فیلم‌برداری مستند مادام بیش از دو سال به طول می‌انجامد و سرانجام، این فیلم در سال 1396 اکران عمومی می‌شود.
براساس آنچه در مستند مادام بدان پرداخته شده است، ماریا بایدان در هنگام ورود به ایران، هیچ‌گونه تلقی و تصوری از ایران و اسلام نداشته و حتی در ابتدای ورود به بندر انزلی هم با ایرانیان برخورد چندانی نداشته است؛ زیرا کمپ‌های لهستانی هارا در محوطه‌‌هایی محافظت‌شده قرار داده بودند.
اولین ارتباط ماریا در ایران با ارمنی‌های مناطق شمالی بوده است. این ارتباط به‌واسطۀ زبان روسی که هم لهستانی ها در شوروی آموخته بودند و هم ارمنی‌ها با آن آشنایی داشتند، میسر می‌شده است.
آشنایی عاشقانه
ارتباط مستقیم ماریا با ایرانی‌ها از زمانی آغاز می‌شود که پس از یک دورۀ آموزش چهارساله در اصفهان، به تهران بازمی‌گردد و در دانشگاه مخصوص لهستانی ها در منطقۀ بهارستان تهران مشغول به تحصیل می‌شود. او در همین دانشگاه با همسر ایرانی خود آشنا می‌شود. این آشنایی عاشقانه سبب می‌شود پس از پایان جنگ و هنگامی که مهلت اقامت قانونی لهستانی ها در ایران به اتمام می‌رسد، ماریا در تهران ماندگار شود و تا زمان ازدواج، همراه با یکی از دوستانش به نام «لولا»، در خانه‌ای اجاره‌ای در میدان فردوسی زندگی کند؛ خانه‌ای که به‌‌سختی و با کمک‌های همسرش اجارۀ آن را فراهم می‌کرده است.
همسر ارتشی ماریا
بیش از دو سال طول می‌کشد تا آشنایی ماریا و همسرش به ازدواج بینجامد. این وقفۀ دو‌ساله ناشی از شرایط شغلی همسر ارتشی ماریا بوده است. ثمرۀ این ازدواج که لازمه‌اش مسلمان شدن ماریا بوده، چهار فرزند است. ماریا از انتخاب ایران به عنوان وطن دوم خود، راضی و خوشحال است و ایرانیان را مردمانی مهربان می‌داند.
از سایر مطالب آرشیو این شماره نیز بازدید فرمایید
بخوانید از: تاریخ شفاهی جهان
آخرین خبرها در: پایگاه خبری اصفهان 24
